Дојче веле анализира дека рускиот претседател засега делува недопирливо, но така постапувале и високи функционери од војните во Југославија и Руанда.
Како и за што точно би можел да му се суди на Владимир Путин?
„Тие обично настапуваа многу пристојно“, вели Волфганг Шомбург за воените злосторници. Нивните постапки ретко се гледаат во нивното однесување на суд или пред медиумите.
Шомбург беше првиот германски судија во меѓународните кривични судови кои се занимаваа со злосторствата во Југославија и Руанда.
Тој вели дека таму завршиле високи функционери како поранешниот српски претседател Слободан Милошевиќ, иако прво не се очекувало дека раката на судството ќе успее да го допре.
Затоа поранешен судија на германскиот јавен сервис АРД вели дека е можно еден ден недопирливиот Владимир Путин сепак да биде на суд.
Украинците би следеле таков процес со големи очекувања. Тетјана Гончарук, која се грижи за воените бегалци во Берлин, го знае тоа од многуте разговори со жртвите и нивните роднини: „Бев изненадена што дури и децата рекоа толку јасно: Путин мора да биде казнет!
Можни постапки во Хаг
Под универзална јурисдикција за воени злосторства, Путин може да биде обвинет дури и пред германските судови – но не додека е претседател. Овој имунитет не се применува пред Меѓународниот кривичен суд во Хаг.
Но, во Хаг не се можни целосни судења во отсуство, а судењето во отсуство не би било целисходно за мене, вели Шомбург. Тој дури и не ја исклучува можноста за апсење на Путин.
„Неколку тајни служби во светот во моментов интензивно размислуваат. Досега, доколку се бараше политички, можеше да се уапси некого, легално или незаконски. Тоа немаше да биде прв пат“, вели Шомбург.
Овој адвокат смета дека ќе се најде материјал за да се обвини Путин за геноцид и злосторства против човештвото.
Како што објаснува тој, судењето во Хаг не е можно само за командување со воени операции, туку конкретните злосторства мора да се докажат. Затоа Украина и балтичките земји бараат формирање на специјален суд пред кој самиот акт на агресија би бил доволен за правни последици.
Сепак, политички и правен е контроверзен и комплициран. Шомбург, исто така, стравува дека на специјалниот суд ќе му треба време да се воспостави и ќе ја ослаби улогата на Меѓународниот кривичен суд.
Сепак, шефицата на германската дипломатија, Аналена Бербок, се заложи за нов трибунал кој би можел да го гони руското раководство за агресија.
Десетици илјади тековни процедури
Во врска со воените злосторства, Украинското државно обвинителство веќе постапува со десетици илјади случаи. Секој случај на тортура, силување или убиство мора да биде документиран – на таков начин што судовите ќе ги прифаќаат доказите и сведочењата дури и со години или децении.
Истрагите се тешки во областите под руска окупација или каде се водат борби. Но, штом украинските трупи повторно ги заземат областите, започнува истражната работа.
Како и во секоја кривична постапка, се врши истрага и разговори со жртви и сведоци, се собираат остатоци од муниција, се оценуваат снимките и податоците од мобилните телефони. Инспекторите се соочени со огромен предизвик. Затоа германската влада и другите земји и понудија помош на Украина.
Директната одговорност на Путин треба да се докаже пред Меѓународниот кривичен суд. Голема улога би можеле да одиграат и неговите јавни изјави.
Доколку биде прогласен за виновен, се соочува со максимална казна доживотен затвор. „Не е како што понекогаш знаеме од Германија, дека сте ослободени по петнаесет години. Во многу случаи, тоа значи дека осуденото лице всушност останува во затвор до крајот на својот живот“, вели Шомбург.
Значење за жртвите
За граѓаните на Украина од големо значење е воените злосторства да се решаваат законски, вели Тетјана Гончарук од Советувалиштето за украински бегалци во Берлин. „Сите роднини имаат право да ја знаат вистината за тоа што им се случило на нивните ќерки или синови – дали биле убиени или мачени“, изјави Гончарук за АРД.
Исто така, за жртвите и нивните семејства е важно сторителите да одговараат и да има отштета, додава таа.
Постои и надеж дека судењето на високи функционери во меѓународните институции – пред се Путин – испраќа сигнал дека војните и воените злосторства нема да останат неказнети.
Тоа би било пресудно и за идните односи меѓу Украина и Русија и, од гледна точка на многу Украинци, предуслов за какво било приближување.
„Руското општество и руското раководство мора да кажат: „Да, го направивме тоа. И тоа беше грешка“, смета Гончарук.
„Дури тогаш можете да размислувате за помирување, но нема да биде лесно и секогаш е потребно време.”
