Руските сили ја окупираа поранешната нуклеарна централа Чернобил во северна Украина во првите денови од инвазијата. Сега повторно е под контрола на Украина. Новинарката на Би-Би-Си, Јогита Лимаје, е една од првите која има шанса да види што остана по Русите.
Влегувајќи во Украина од правец на белоруската граница на 24 февруари, руската армија го опколи Чернобил со тенкови и оклопни возила.
Околу 170 припадници на Националната гарда на Украина кои ја обезбедуваа електраната беа заробени и однесени во подрумот. Руските војници потоа ја пребаруваа областа по оружје и експлозиви.
На инженерите, надзорниците и другиот технички персонал им е дозволено да продолжат со работа. Во следните два дена беа донесени и екипите на руската агенција за нуклеарна енергија Росатом.
Електраната не е во функција
Вработените во Чернобил сакаа да ја задржат контролата врз одржувањето на објектот. Електраната не е во функција, но радиоактивен отпад сè уште се отстранува на местото на најголемата нуклеарна несреќа во светот.
Милијарди долари се потрошени од несреќата во 1986 година за да се расчисти теренот и да се запре понатамошното загадување. Ако условите на теренот не се одржуваат правилно, постои висок ризик од ослободување на нуклеарен материјал.
– Сакаа да знаат како се одржува објектот. Побараа информации за сите процедури, документи и операции. Бев исплашен, бидејќи испрашувањето беше постојано, а понекогаш и насилно – вели Олександар Лобада, надзорник за радијациона безбедност во станицата.
На горниот кат од зградата на главната централа се наоѓаат главните простории од кои се контролираат операциите во електраните. Тие се протегаат од двете страни на долг и тесен ходник. Некои од собите се заклучени. Кога Русите не успеале да ги најдат клучевите, упаднале и со бравата ги искршиле деловите од вратата.
– Моравме постојано да преговараме со нив, и многу да се трудиме да не ги навредиме, за да им дозволиме на нашите луѓе да го одржуваат објектот – вели инженерот Валериј Семонов.
Кога три дена снемало струја во станицата, Валериј вели дека се мачел да најде гориво за да продолжи да работи генераторот, па дури и дека им украл гориво на Русите.
– Да изгубиме струја, ќе беше катастрофа – објасни Александар.
– Можеби имало ослободување на радиоактивен материјал. Можете сами да замислите колкав е обемот на ова. Не се плашев за мојот живот. Се плашев што ќе се случи ако не бев таму за да ги надгледувам работите во централата. Се плашев дека ќе му се случи трагедија на целото човештво“.
Војниците знаеја малку за нуклеарната безбедност
Областа зад електраната се нарекува „Црвена шума“ и е едно од најрадиактивните места на планетата.
Снимките од беспилотните летала на украинската армија покажуваат дека руски војници ископале ровови во тој дел, па дури и останале таму. Ова за Би-Би-Си го потврди функционер од електраната.
Ова покажува колку малку војниците знаеле за нуклеарната безбедност.
Енергоатом, украинската агенција за нуклеарна енергија, вели дека руските војници биле изложени на „значителна доза“ на радијација.
Токму пред саркофагот кој го штити оштетениот нуклеарен реактор, руските војници фрлале вреќи со песок, зад кои би можеле да се сокријат во случај на напад.
Валери воздивнува од оваа идеја и вели дека на украинските војници не би им паднало на памет да пукаат во нуклеарен реактор.
Во подрумот на главната зграда има студентски домови кои се целосно ремонтирани. Теписи, душеци, облека, обувки и други лични работи на припадниците на Националната гарда на Украина кои биле чувани таму биле фрлени на подот.
Официјални лица од Чернобил велат дека руските војници при заминувањето со себе понеле се што можеле, а со себе ги зеле и чуварите.
– Успеавме да го зачуваме објектот безбеден. Но, вознемирувачки е што заробија 169 наши војници – вели Валери.
Не е потврдено каде се овие лица, но вработените веруваат дека се во Русија.
