„Многу мала група создаде во Бугарија систем кој ја збогати олигархиската класа и ги презеде државните ресурси“. Со ваква мрачна констатацијата денеска американската амбасадорка во Софија, Херо Мустафа, ја оцени ситуацијата во Бугарија на средбата посветена на владеењето на правото во и деловното опкружување со учество на сите водечки трговски и индустриски здруженија на странски бизниси во земјата.
„Кој не припаѓа на овој систем ја губи надежта“, продолжи таа на форумот во Софија, организиран од Американската стопанска комора (AmCham). „Оние кои сакаат да се борат за својата земја се обесхрабрени. Навистина е болно да се види тоа“.
Бугарските медиуми пренесуваат дека Мустафа зборувала на собирот оти често слуша од правосудните кругови како се префрлуваат истрагите и случаите за корупција, за да бидат одложени и затворени само затоа што се приближиле до одредени „црвени линии“. „На таквите им се ускратува напредокот во кариерата, се префрлаат длабоко на село или се отстрануваат. Не ви кажувам ништо што веќе не го знаете“, им се обрати таа на претприемачите и претставниците на медиумите и граѓанските организации во салата.
Американската амбасадорка, кој за неколку недели го завршува својот трииполгодишен мандат, исто така рече:
„Лично видовме колку е неверојатно тешко да се реформираат институциите и да се елиминираат длабоко вкоренетите интереси. Дури и додека се подготвував за мојот мандат овде, на состаноците со бугарските претставници пред да дојдам во Бугарија, ми беше кажано ‘не употребувај го зборот корупција’. Дека можам да ја започнам мојата работа со неа. Дека тоа ќе му го уништи односот со владата и ќе ме осуди на неуспех.
Но овде, речиси на секоја средба, разговор, вечера, во разговорот Бугарите неминовно зборуваат за корупција. Бизнисмени, луѓе од граѓанското општество, новинари, обични луѓе ми рекоа дека корупцијата им е проблем. Така, тоа стана приоритет за мене и тоа е приоритет за администрацијата на претседателот Џо Бајден.
Вистинските партнери се искрени еден кон друг, а денес отворено зборувам со вас. Бизнис заедницата знае колку е тешко, го слушнавме – и ние и другите стопански и индустриски комори го слушнавме – од толку многу инвеститори: дека гледаат огромен потенцијал во Бугарија, но стравуваат дека нивните права нема да бидат заштитени ако влезат
Сте слушнале безброј приказни за бизниси кои биле нападнати од луѓе на власт кои ги користат владините институции за малтретирање, изнудување, рекетирање. Слушаме за адвокати со актовки, за заткулисни зделки, за мито. Слушаме за нетранспарентни јавни набавки и набавки од страна на властите, кои се оспоруваат за конкретен кандидат. За фаворизирање во владините договори.
Во Бугарија гледаме како корупцијата во голема мера го деформира функционирањето на некои институции и како ги контролира на штета на бугарскиот народ.
Ние разбираме дека справувањето со корупцијата е многу долга борба, не е лесна, а тоа го знаеме и од нашата земја – ниту САД не се имуни на корупцијата и потребна е постојана будност“.
Во својот говор Мустафа зборуваше за пристап во кој треба истовремено да се помага на „добрите“ и да се прогонуваат „лошите“. Таа нагласи дека има многу добри професионалци во судството кои се обидуваат да ја завршат својата работа и дека многу обуки на обвинители, судии и други функционери се спроведени од амбасадата. Но, исто така даде специфичен, жив пример за отсуството на значителни промени во Бугарија.
„Нашата администрација санкционираше тројца Бугари според глобалниот закон Магнитски и на шестмина им забрани влез во земјата поради корупција. И што следеше? Никој од нив не беше јавно критикуван за корупција. Никој од нив не е осуден за криминал во Бугарија. Никој не е ниту административно казнет, ниту отпуштен од функцијата“.
Амбасадорката Мустафа уште еднаш повтори дека додека продолжуваат да работат со партнерите во Бугарија и дека амбасадата делува како катализатор за процесите, „сите знаеме дека промената мора да дојде од внатре“.
