Сонувањето на истиот сон одново и одново е добро позната појава и речиси две третини од луѓето изјавуваат дека имаат соништа што се повторуваат. Некој не брка, се најдовме голи на јавно место или среде природна катастрофа, изгубивме заб или не одевме на предавања на тема цел семестар – најтипичните сценарија се повторуваат во соништата.
Науката за соништата покажува дека соништата што се повторуваат може да одразуваат нерешени конфликти во животот на сонувачот, но дека тие исто така можат да имаат физиолошка причина.
Соништата што се повторуваат обично се појавуваат кога сонувачот е под стрес подолг период, понекогаш и неколку години или цел живот. Овие соништа не само што ги имаат истите теми, туку во нив, ноќ по ноќ, може да се повтори истата нарација.
Иако точната содржина на соништата што се повторуваат е единствена за секој поединец, постојат заеднички теми што важат за секого, па дури и теми што се појавуваат во одредени култури и во различни периоди. На пример, брзање, паѓање, неподготвеност за испит, задоцнување пристигнување или неуспешен обид да се направи нешто се едни од најчестите сценарија.
Повеќето соништа што се повторуваат имаат негативна содржина што вклучува емоции како што се страв, тага, лутина и вина. Повеќе од половина од соништата што се повторуваат вклучуваат ситуација во која сонувачот е во опасност. Но, некои теми што се повторуваат, исто така, можат да бидат позитивни, дури и еуфорични, како што се соништата во кои откриваме нови простории во нашата куќа, еротски соништа или соништа во кои летаме.
Во некои случаи, повторувачките соништа што започнуваат во детството може да траат до зрелоста. Овие соништа можат да исчезнат неколку години, повторно да се појават ако сме изложени на некој стрес, а потоа повторно да исчезнат кога ситуацијата ќе се смири.
Нерешени конфликти
Зошто нашиот мозок постојано ги сонува истите соништа? Истражувањата сугерираат дека соништата генерално ни помагаат да ги регулираме емоциите и да се прилагодиме на стресните настани. Вклучувањето емоционален материјал во соништата му овозможува на сонувачот да процесира болен или тежок настан.
Во случај на повторливи соништа, повторувачката содржина може да биде неуспешен обид да се интегрираат овие тешки искуства. Многу теории се согласуваат дека соништата што се повторуваат се поврзани со нерешени тешкотии или конфликти во животот на сонувачот.
Присуството на повторливи соништа е исто така поврзано со пониски нивоа на ментална стабилност и присуство на симптоми на анксиозност и депресија. Овие соништа имаат тенденција да се повторуваат за време на стресни ситуации и престануваат кога едно лице ќе го реши својот внатрешен конфликт, што укажува на подобрување на менталната состојба.
Соништата што се повторуваат често метафорички го одразуваат емоционалното полнење на сонувачот. На пример, сонот за паѓање во виорот на бурата обично се појавува кај луѓето по некоја траума или злоупотреба. Тоа е типичен пример за метафора што може да претставува емоции на беспомошност, паника или страв искусени во реалниот живот.
Слично на тоа, да се биде несоодветно облечен во сон, да се биде гол или неуспешно да се обидува да се бара тоалет, може да биде непријатна ситуација од будна состојба.
Овие теми може да се замислат како синопси или сценарија подготвени за сон што ни овозможуваат простор во кој можеме да ги свариме нашите конфликтни емоции. Истото сценарио може повторно да се искористи во различни ситуации во кои доживуваме слични емоции.
Затоа некои луѓе, кога се соочуваат со стресна ситуација или нов предизвик, сонуваат дека не се подготвени за испит по математика, дури и години по дипломирањето. Иако околностите се различни, слично чувство на стрес или желба за успех може повторно да започне истото сценарио од соништата.
Континуитет на повторување
Вилијам Домхоф, американски психолог, го предлага концептот на континуитет на повторување во соништата. Во екстремни случаи, трауматските кошмари директно ја репродуцираат доживеаната траума – што е еден од главните симптоми на посттрауматско стресно нарушување.
Потоа, се појавуваат соништа во кои истата содржина се репродуцира делумно или целосно. За разлика од трауматичните соништа, ваквите соништа што се повторуваат ретко директно повторуваат настан или конфликт од реалниот живот, но метафорично го одразуваат преку централна емоција.
Значи, по континуитетот се теми што се повторуваат во соништата. Овие соништа имаат тенденција да повторуваат слична ситуација, како што се одложување, прогон или загуба, но точната содржина на спиењето варира од време на време, како што е доцнење на воз наместо испит.
Конечно, на другиот крај на континуумот, наоѓаме одредени елементи од сонот што се повторуваат во соништата на една личност, како што се ликови, дејства или предмети. Сите овие соништа ќе рефлектираат, на различни нивоа, обид да се решат одредени емоционални проблеми.
Транзицијата од интензивно на пониско ниво во континуитетот на повторување често е знак дека психолошката состојба на една личност се подобрува. На пример, во содржината на трауматските мориња, често се забележуваат прогресивни и позитивни промени кај луѓе кои доживеале трауми додека постепено ги надминуваат своите тешкотии.
Физиолошки причини
Зошто темите се исти од личност до личност? Едно можно објаснување е дека некои од овие сценарија се сочувани за време на еволуцијата. Со симулација на заканувачка ситуација, сонот дека некој не брка, на пример, обезбедува простор за едно лице да избега од предаторите во сонот.
Некои вообичаени теми можат делумно да се објаснат со физиолошки феномени што се јавуваат за време на спиењето. Студија на научен тим од Израел од 2018 година откри дека сонот за губење на забите не е конкретно поврзан со симптомите на анксиозност, туку е поврзан со стегање на забите за време на спиењето или непријатност во забите по будењето.
Кога спиеме, нашиот мозок не е целосно отсечен од надворешниот свет. Тој продолжува да перцепира надворешни дразби, како што се звуци или мириси, или внатрешни телесни чувства. Ова значи дека некои теми, како неможност да се најде тоалет или да се биде гол на јавно место, всушност може да бидат предизвикани од фактот дека имаме вистинска потреба да уринираме или ни паднале пижамите во текот на ноќта.
Некои физички феномени специфични за РЕМ фазата на спиење кога најмногу сонуваме, исто така, можат да бидат во игра. За време на РЕМ фазата на спиење, нашите мускули се парализирани, што може да предизвика соништа во кои не можеме да трчаме или да кажеме ништо.
Слично на тоа, некои автори наведуваат дека соништата за паѓање или летање се предизвикани од нашиот вестибуларен апарат, кој е задолжен за одржување рамнотежа и може спонтано да се активира за време на РЕМ фазата на спиење. Се разбира, овие чувства не се доволни за да се објасни повторувањето на овие соништа кај некои луѓе и нивното ненадејно појавување во време на стрес, но тие веројатно играат значајна улога во појавата на нашите најтипични соништа.
Како да се ослободите од кошмарите што се повторуваат
Луѓето на кои постојано им се повторува кошмар, веројатно се на некој начин заглавени во начинот на кој реагираат на неговата содржина и очекувањата за нејзино повторување. Терапевтски методи се развиени така што сонувачот може да го прекине овој маѓепсан круг на кошмари.
Една од техниките е да се визуелизира кошмарот во будна состојба, а потоа да се сними на хартија, односно да се измени наративот со промена на еден аспект, на пример, крајот на сонот во нешто попозитивно.
Луцидното сонување исто така може да биде решение.
Во луцидни соништа стануваме свесни дека сонуваме и понекогаш можеме да влијаеме врз содржината на сонот. Ако станеме луцидни во сон што се повторува, може да ни овозможи различно да размислуваме или да реагираме на сонот и со тоа да ја смениме неговата повторувачка природа.
Сепак, не сите соништа што се повторуваат се лоши сами по себе. Тие дури можат да ни помогнат доколку не упатат на некои внатрешни конфликти. Обрнувањето внимание на елементите на соништата што се повторуваат може да биде начин за подобро разбирање и решавање на нашите најголеми желби и проблеми.
