Кога земате аспирин за главоболки, како аспиринот знае да допре до вашата глава и да ја ублажи болката? Фармацевтите велат дека не знае, но како тогаш да ни престанува главоболката или ни се намалува температурата?
Молекулите на кој било лек не можат да бидат насочени кон транспортирање низ нашето тело, ниту пак имаат контрола врз тоа каде ќе заврши. Но, фармаколозите користат хемиски процеси за да ги модифицираат молекулите на лекот за да бидат сигурни дека тие се цврсто прицврстени на местата до кои треба да стигнат и да ги поминат оние каде што не ги сакаме.
Секој фармацевтски производ содржи повеќе од само активната супстанција на лекот што директно влијае на проблемот. Тие исто така содржат „неактивни состојки“ или молекули кои ја подобруваат стабилноста, апсорпцијата, вкусот и други квалитети кои се важни за да се осигура дека лекот ја врши својата работа.
На пример, аспиринот што го голтнавме има и состојки кои спречуваат таблетата да се скрши при транспортот, но и помагаат да се раствори во нашето тело.
Како лековите се апсорбираат од телото
Кога ќе проголтаме таблета, таа прво ќе се раствори во нашиот желудник и во цревата пред молекулите на лекот да се апсорбираат во крвотокот. Кога ќе влезе во крвотокот, може да циркулира низ телото за да пристапи до различни органи и ткива.
Молекулите на лекот влијаат на нашето тело со врзување за различни рецептори на клетките кои потоа предизвикуваат специфичен одговор.
Иако лековите се дизајнирани да таргетираат специфични рецептори за да го постигнат посакуваниот ефект, невозможно е да се спречат тие да продолжат да циркулираат во крвта и да се врзат за нецелни места, предизвикувајќи ги на тој начин тие несакани ефекти.
Молекулите на лекот кои циркулираат во крвта исто така се распаѓаат со текот на времето и на крајот го напуштаат телото преку урината.
Бидејќи некои молекули на лекови, во зависност од нивните хемиски својства, никогаш не можат да навлезат во цревната слузница, некои од лековите што ги голтаме никогаш не се апсорбираат и се отстрануваат од телото преку измет.
Токму затоа што целата содржина на лекот не се апсорбира, некои лекови, како оние што се користат за лекување на висок крвен притисок и алергии, се земаат постојано за да се заменат елиминираните молекули на лекот и да се одржи доволно високо ниво на лекот во крвта.
Носење на лекот на вистинското место
Во споредба со капсулите и таблетите, поефективен начин за инјектирање на лекот е директно инјектирање во вена. На овој начин, целата доза на лекот циркулира низ телото и се избегнува деградација во дигестивниот тракт.
Многу лекови кои се даваат интравенски се „биолошки лекови“ или „биотехнолошки лекови“, кои вклучуваат супстанции добиени од други организми.
Најчестите форми на овие лекови се оние кои се користат во терапијата за рак и се нарекуваат моноклонални антитела, протеини кои се врзуваат за клетките на туморот и ги убиваат. Овие лекови се инјектираат директно во вена затоа што нашиот стомак не знае како да направи разлика помеѓу варењето на терапевтскиот протеин и варењето на протеините од одредена храна.
Во други случаи, лековите кои бараат многу високи концентрации за да бидат ефективни, како што се антибиотиците за тешки инфекции, може да се даваат само со инфузија.
Додека зголемувањето на концентрацијата на лекот може да помогне да се осигура дека доволно молекули се врзуваат за вистинските места за да се постигне терапевтски ефект, врзувањето за нецелни места и ризикот од несакани ефекти исто така се зголемуваат.
Еден начин да се добие висока концентрација на лекот на вистинското место е да се нанесе лекот точно онаму каде што е потребно, како што е триење на маст на осип на кожата или користење капки за очи. Некои молекули на лекот на крајот ќе влезат во крвотокот, но ќе бидат доволно разредени што количината на лекот што допира до други места е многу мала и веројатно нема да предизвика несакани ефекти.
Слично на тоа, инхалаторот го доставува лекот директно до белите дробови и избегнува да влијае на остатокот од телото.
Улогата на пациентот
Конечно, клучен аспект во создавањето на сите лекови е пациентите да земаат лекови во вистинските количини во вистинско време.
Бидејќи на многу луѓе им е тешко да запомнат да го земаат лекот неколку пати на ден, истражувачите се обидуваат да осмислат формула за лекови така што тие треба да се земаат само еднаш дневно или уште помалку.
Покрај тоа, апчиња, инхалатори или назални спрејови се посоодветни од инфузии, за кои е потребно патување до клиниката за обучен клиничар да ги инјектира во нашиот крвоток.
Колку е помалку комплициран и скап лекот, толку е поголема веројатноста пациентите да го земаат лекот само кога им треба.
Сепак, понекогаш инфузиите или инјекциите се единствениот ефикасен начин за давање одредени лекови.
Дури и со сета наука што е потребна за да се разбере болеста доволно добро за да се развие ефикасен лек, честопати е на крајот одговорност на пациентот да ја спроведе пропишаната терапија на пропишан начин.
