Не е неопходно да се погледне премногу далеку во вселената за да откриете нешто неочекувано. Нашиот Сончев систем се уште крие многу изненадувања. Токму кога ќе помислиме дека сме ги разбрале основните принципи зад некои процеси на блиските планети – се појави нешто што не го очекувавме.
Ова се случи неодамна со Нептун, каде што температурите станаа доста диви, односно не се однесуваат во согласност со очекувањата на научниците.
Меѓународен тим од астрономи помина 17 години со повеќе телескопи, вклучувајќи го и многу големиот телескоп на ESO (VLT), следејќи ги атмосферските температури на планетата и дознавајќи за неочекуван пад на глобалните температури, проследен со драматично затоплување на нејзиниот Јужен Пол.
„Ние не го очекувавме ова. Го набљудувавме Нептун за време на неговото рано јужно лето, очекувавме температурите да се зголемуваат бавно, а не да се ладат“, рече планетарниот научник Мајкл Роман од Универзитетот во Лестер.
Сезоната трае 40 години
Нептун, како и Земјата, има свои сезони. Сепак, една сезона на Нептун трае околу 40 години. Имено, оваа планета е доста далеку од нашата ѕвезда и потребни се 165 години за да се направи полн круг околу Сонцето. Во нејзината јужна хемисфера, летото започна во 2005 година, а астрономите следеа како се менуваат температурите по јужната летна краткоденица.
Тие прегледаа речиси 100 термални инфрацрвени снимки на Нептун со цел да добијат најдобар можен увид во температурните трендови на најоддалечената планета во нашиот Сончев систем.
Податоците покажаа дека и покрај почетокот на јужното лето, повеќето планети продолжија постепено да се ладат во текот на изминатите дваесет години. Глобалната просечна температура се намали за 8 ° C помеѓу 2003 и 2018 година.
Астрономите тогаш беа изненадени од драматичното затоплување на Јужниот пол, што се случи во последните две години, кога температурите нагло се зголемија за 11 ° C. Иако научниците знаат дека на Нептун има топол поларен вител, тие никогаш не виделе толку брзо загревање на атмосферата.
„Тоа се податоци за помалку од половина сезона, така што никој не очекуваше толку големи и брзи промени“, рече планетарниот научник Глен Ортон од Институтот за лабораторија за млазен погон.
Причината е непозната
Астрономите ја измериле температурата на Нептун користејќи термални камери и ги комбинирале сите постоечки слики од Нептун собрани во последните две децении. Бидејќи Нептун е оддалечен околу 4,5 милијарди километри од Сонцето и е многу студена планета, со просечна температура од околу -220 ° C, не е лесно да се користи телескоп на Земјата за да се добие точен увид во нејзините температури.
„Ова можевме да го постигнеме само со чувствителни инфрацрвени снимки од телескопи како VLT, а тие беа достапни само во последните 20 години“, рече планетарната Ли Флечер од Универзитетот во Лестер.
Бидејќи никој не очекуваше такви чудни температурни варијации, астрономите сè уште не знаат што точно ги предизвикува. Можеби се работи за хемиска промена во стратосферата, можеби се работи за случаен временски настан или сончев циклус. За разрешување на оваа мистерија ќе треба да почекаме уште малку, односно одговорот ќе го добиеме дури по дополнителни набљудувања на временските услови на оваа сина планета.
Кога Земјата би била голема како јаболко, Нептун би бил како кошаркарска топка.
Нептун е повеќе од 30 пати подалеку од Сонцето отколку Земјата и е единствената планета во нашиот Сончев систем што не е видлива со голо око. Таа е четири пати поголема од Земјата – ако нашата планета беше голема како јаболко, Нептун ќе беше како кошаркарска топка, според НАСА.
Станува збор за „леден џин“ кој наликува на гасни џинови, но се состои од густа супа од вода, амонијак и метан. Иако метанот сочинува само еден или два проценти од атмосферата, тој апсорбира подолги бранови должини на сончева светлина во црвениот дел од спектарот, давајќи и на оваа планета прекрасна сина боја.
Нептун има 14 сателити (месечини) именувани по морските „богови“ и нимфи од грчката митологија. Има и пет прстени, но тие не се толку јасно видливи како оние на Сатурн. Таму дуваат неверојатни ветрови, најсилни во Сончевиот систем, кои можат да достигнат брзина од 1770 km/h.
