Американскиот центар за контрола и превенција на болести (ЦДЦ) предизвика значителна конфузија за мајмунските сипаници во изминатата недела откако првпат ја објави, па ја избриша препораката за патниците да носат маски за лице за да се заштитат од болеста.
Во оваа анализа има се што треба да знаете за тоа како се пренесува оваа болест.
КЛУЧНИ ФАКТИ
Вариола не се шири лесно меѓу луѓето и се пренесува преку продолжен близок контакт со заразено животно или лице или предмети контаминирани од некој со инфекција како што се крпи, облека или постелнина.
Вирусот главно се шири со директен контакт со т.н. заразни улкуси од мајмунска сипаница, шуга или телесни течности, иако може да се пренесат и со респираторни капки – типови на големи честички кои се формираат кога луѓето дишат, зборуваат, кашлаат или киваат.
„Овие респираторни капки не патуваат многу далеку и брзо паѓаат на земја“, изјави д-р за Форбс. Џејк Данинг, истражувач за заразни болести од Универзитетот Оксфорд.
Сè уште не е јасно дали мајмунските сипаници може да се рашират и преку аеросоли – ситни течни честички кои можат да се задржат во воздухот – начин на пренос кој често се користи за означување на болеста „по воздух“.
Данинг го нарече терминот „бескорисен“ затоа што многу луѓе го користат за да опишат различни нешта, иако тој рече дека е можно аеросоли со краток домет да бидат вклучени во преносот на мајмунска сипаница.
Ќе бидат потребни повеќе истражувања за да се знае со сигурност, рече тој, додавајќи дека би бил „изненаден“ ако истражувањето покаже пренос на аеросоли на долги растојанија, со оглед на сегашните докази кои сугерираат дека преносот на долги растојанија е малку веројатен.
ШТО НЕ ЗНАЕМЕ
Не знаеме дали мајмунските сипаници може да се пренесат сексуално.
Значителен дел од случаите на мајмунски сипаници идентификувани во Европа и Обединетото Кралство биле меѓу хомосексуалци или бисексуалци, мажи, кои не патувале во делови од Африка каде што болеста е ендемична.
Иако не е познато дека вирусот се пренесува сексуално – иако може да се претпостави одреден степен на близок физички контакт – примерокот ги наведе научниците да се запрашаат дали се вклучени други начини на пренос, а експертите предупредија дека членовите на заедницата не се стигматизирани.
Експертите нагласуваат дека ризикот од мајмунски сипаници не е ограничен само на мажите кои имаат секс со мажи и напоменуваат дека оваа шема може да се објасни со други фактори. Ова може да вклучи здравствени работници кои бараат и на тој начин наоѓаат повеќе случаи во оваа група, при што членовите на заедницата се попроактивни за нивното сексуално здравје и со поголема веројатност да посетуваат клиники.
Истражувачите во Европа неодамна го открија вирусот на мајмунска сипаница во спермата на неколку пациенти, што укажува на тоа дека може да се случи директен сексуален пренос.
„Ќе бидат потребни дополнителни истражувања за да се утврди дали е тоа така“, рече Данинг, објаснувајќи: „Не е јасно како вирусот влегол во спермата или дали е „додаден“ во одреден момент по ејакулацијата“.
Повеќе од 1.300 случаи на мајмунска сипаница се потврдени во речиси 30 земји надвор од Африка, според податоците за јавното здравје собрани од Global.Health, тим од истражувачи и технолози кои ја следат епидемијата. Повеќето се во Европа – Обединетото Кралство идентификуваше 321 случај, Шпанија 198, Португалија 191 и Германија 113 – со значителен сет од 110 случаи во Канада. Има сомнежи за дополнителни случаи, но тие не се потврдени.
Ортопокс вирусите како мајмуните сипаници се „отпорни и стабилни“ и можат да преживеат со недели или месеци во лушпите на кожата и прашината, доколку условите се соодветни, рече Данинг од Оксфорд. Ова значи дека предметите како контаминирана постелнина или крпи што ги користат пациентите со мајмунска сипаница теоретски може да претставуваат ризик од инфекција долго време. „Облаците“ од кожни снегулки или прашина што може да се формираат при промена на креветот на заразено лице, на пример, може да претставуваат ризик од инфекција, додаде Данинг, иако ќе бидат потребни повеќе истражувања за да се истражи можноста.
ШТО ДА ПОБАРАТЕ
Сипаниците не се нов вирус – тој циркулира во делови од централна и западна Африка со децении. Обично е благ и поминува сам по себе за околу еден месец – иако може да биде смртоносен и поопасен за децата и трудниците.
Експертите, меѓу кои и шефот на СЗО, Др. Тедрос Аданом Гебрејесус, вели дека ненадејната и неочекувана појава на мајмунска сипаница во неколку земји одеднаш сугерира дека вирусот можеби циркулира неоткриен некое време, иако не е јасно колку долго.
Иако Тедрос рече дека не е доцна да се сузбие епидемијата, тој предупреди дека постои „реален“ ризик вирусот „да се зголеми во неендемични земји“.
Можно е вирусот да се прошири на популациите на дивиот свет и на тој начин да добие основа надвор од Африка, изјавија неколку истражувачи кои проучуваат како вирусите се шират од животните на луѓето.
Глодарите – осомничени дека го носат вирусот во Африка – и верверичките се најверојатните резервоари за животни во САД, рече вирологот Метју Алиот од Универзитетот во Минесота, а Елен Карлин од Универзитетот Џорџтаун рече дека животните треба да бидат „важна тема“ за претставниците на епидемиологијата.
