Македонската православна црква и нејзините верници на 31 октомври го слават Свети Лука, заштитникот на медицината, лекар, а воедно и основоположник на иконописот.
Тој е еден од најпочитуваните покровители на лекарите и многусемејства го слават.
Во старогрчките и црковнословенските списи свети Лука е опишан како „сигурен лекар на душата и телото“. Го почитуваат како заштитник на медицината и фармацијата, болниците и аптеките, лекарите, фармацевтите и пациентите, многу семејства. Познато е дека тој лекувал бесплатно, а се верува дека неговите мошти имаат исцелителна моќ.
Се верува дека свети Лука лично ја познавал Богородица и дека трите икони со нејзиниот лик што ги насликал светицата се најблиску до нејзиниот вистински изглед, а познатата „икона во икона“ која го претставува Свети Лука и во перспектива на иконата на Богородица насликана од светителот. Свети Лука се смета и за основоположник на христијанското иконопис.
Свети Лука го завршил својот живот на 84-годишна возраст, а христијанската традиција вели дека Лука го напишал Светото Евангелие според Лука – третото евангелие (по редослед во Новиот завет), и Делата на апостолите.
Неговите мошти се чуваат во Цариград, а се верува дека подножјето на Свети Лука, кое се чува во манастир во Црна Гора, лекува очни болести.
На тој ден е обичај да се пуштат овните да скокаат на овците, а на овчарите им се дава празнична и поубава ужина или им се носат пити кои во Херцеговина ги нарекуваат пазарице.
Кога ќе се забележи дека овцата се „стега“, велат дека ќе биде тешка зима. Ако овците не ги отфрлат овните, се верува дека пролетта ќе дојде порано.
Во Србија, во Свети Лука, пенкалата се врзуваат со јажиња за да се спречат волците да дават добиток. Меѓу народот има и поговорки: „Иде Лука, има волк“ или „Свети Лука, снег до колкови“, оти доаѓа зима кога волците се приближуваат кон селата.
Исто така, се верува дека по празнувањето на празникот посветен на Свети Лука, треба да се надеваме на лошо време. Своевремено Вук Караџиќ забележа:
– Во Херцеговина, газдата оди рано во коралот да види како лежи стоката тоа утро: ако ги свиткале нозете, велат дека ќе биде лоша зима и година, а ако ги рашириле нозете, велат дека и зимата и годината ќе бидат добри. .
Во Црна Гора се верува дека небесното виножито е појасот на Свети Лука. Тоа значи дека Свети Лука се моли за нас. Во јужна Србија, првиот гостин кој ќе влезе во куќата предвидува каква ќе биде зима или година.
На овој ден не треба да бидете лути и нервозни, да се впуштате во расправии и расправии, бидејќи Свети Лука бил нежен и смирен и секогаш им помагал на луѓето.
