Еве ја првата колумна од серијалот „Системска грешка“:
Во земја каде што минималецот е под линијата на достоинство, јавните услуги се на ивица на одржливост, а народот се распарчува на емиграција и апатија, премиерот – со озарен поглед и државничка сигурност – изјавува дека Македонија е „четврта економија во светот според растот“. Целата сцена мириса на технички оптимизам наспроти човечка реалност, на PR над стварност.
Да почнеме од основата: растот. Економскиот раст по дефиницијаи не значи и напредок. Тој е бројка – процент, што сам по себе не вели ништо за животниот стандард, нееднаквоста, социјалната правда, квалитетот на воздухот, иселувањето или степенот на општествена корупција. Тоа што БДП пораснал не значи дека народот живее подобро – особено ако тој раст се должи на странски капитал кој нема локална реперкусија, инфлаторни појави или еднократни проекти финансирани со долг.
Потоа, таа фамозна статистика – каде сме „четврти“. Според кој извор? Кој е тој „свет“ што не го гледаме ние, а го гледа владата? Ако под „четврта економија“ се мисли на процентуален раст на квартално ниво (а не на вкупен БДП, животен стандард или конкурентност), тогаш тоа е статистичка аномалија која служи за титули, но не и за реална политика. Тоа е исто како да кажеш дека си „втор во светот по скокање од нула до еден денар на сметка“ – технички точно, но суштински безначајно.
Политичка економија на самозалажување
Ваквите изјави не се само банални, туку се и симптоматични за еден подлабок проблем: политичката елита е целосно отсечена од реалниот живот. Наместо реална економска визија, добиваме Excel-патриотизам. Наместо соочување со кризата, добиваме наративи за „регионални лидери“ кои постојат само на Twitter и во сајтови под државна капа.
Затоа колку и да е лажно ова „четврто место“, реалноста го рангира македонскиот граѓанин далеку под тоа – и во доверба кон институции, и во приходи, и во надеж. А нема поголема системска грешка од таа кога властите веруваат во сопствените PowerPoint-презентации повеќе отколку во гласот на улицата.
И сега?
Има само два исхода од ваков дискурс: или народот ќе престане да ги слуша овие статистички балони, или уште полошо – ќе почне да им верува. И двата патишта не водат кон реформска зрелост. Зашто, ако си навистина четврти во светот – тогаш нема потреба од промени, нели?
Но токму тоа е проблемот: државата се убедува дека напредува – само за да не мора да признае дека стагнира.
ПОВЕЌЕ ОД ИНТЕРНЕТОТ...
