Психолозите предупредуваат дека преживеаните деца се опасно изложени на долготрајна траума како последица од минатонеделните разорни земјотреси во југоисточна Турција и соседна Сирија.
Серкан Татоглу е прогонуван од прашањето кое неговото шестгодишно дете постојано го поставува откако нивната куќа се урна во минатонеделниот земјотрес во Турција.
„Дали ќе умреме? прашува неговиот син, додека гледа нагоре во сцени кои потсетуваат на апокалиптичен филмски сет.
Ковчези на патиштата, а сирените на брзата помош свират деноноќно.
Шетајќи низ урнатините, децата гледаат како спасувачите креваат торби со тела од остатоците.
Татоглу им помогна на своите четири деца – на возраст меѓу шест и 15 години – да избегаат од нивната куќа по првиот потрес од 7,7 степени според Рихтеровата скала што ја потресе југоисточна Турција и делови од Сирија пред зори на 6 февруари.
Нивната зграда се урна во еден од речиси 3.000 последователни потреси.
Татоглу загуби речиси десетина роднини.
Но, 41-годишникот знае дека мора да застане силно пред неговата неподнослива болка во срцето.
Првата работа на Татоглу е да ги заштити своите деца од ужасите што постојано им се појавуваат во главите додека ги чекаат последователните потреси во шаторскиот град во близина на епицентарот на земјотресот во јужен Кахраманмарас.
„Најмладиот, трауматизиран од последователните потреси, постојано прашува: „Тато, дали ќе умреме?“, рече Татоглу.
„Тој постојано прашува за нашите роднини. Не им ги покажувам нивните мртви тела. Со сопругата ги гушкаме и велиме „се е во ред“.
Психологот Суеда Девечи од волонтерската организација Doctors Worldwide Türkiye рече дека на возрасните им е потребна исто толку емоционална поддршка како и на децата во последиците од таквата трагедија.
Таа рече дека постарите генерации побрзо ја интернализираат длабоката скала за тоа колку нивните животи се промениле – и колку изгубиле.
„Една мајка ми рече: „Сите ми велат да бидам силна, но јас не можам ништо. Не можам да се грижам за моите деца, не можам да јадам“, рече Девечи додека работеше во градот со шатори.
Девечи добива подобар увид во она што децата го чувствуваат од она што го цртаат.
„Не зборувам многу со нив за земјотресот. Цртаме. Ќе видиме колку од тоа ќе се одрази на нивните цртежи“, рече таа.
Засега нивната уметност е главно нормална.
Експертот за правата на децата, Есин Коман, рече дека тоа е затоа што децата побрзо се прилагодуваат на нивната околина отколку возрасните.
Но, таа додаде дека уништувањето на постоечките мрежи за социјална поддршка од земјотресот ги оставило опасно изложени на долготрајна траума.
„Некои деца ги загубија своите семејства. Сега нема кој да им обезбеди ментална поддршка“, рече Коман.
Психологот Џихан Челик објави разговор на Твитер што го имал со болничар вклучен во спасувачката работа.
Болничарот му рекол на Челик дека децата извлечени од урнатините речиси веднаш прашале за нивните исчезнати родители.
„Ранетите деца прашуваат: „Каде е мајка ми, каде е татко ми? Дали ме киднапирате?“, се сеќава болничарот.
Потпретседателот на Турција Фуат Октај рече дека 574 деца извлечени од урнати згради биле пронајдени без преживеани родители.
Само 76 биле вратени на другите членови на семејството.
Еден доброволен психолог кој работи во центар за поддршка на деца во провинцијата Хатај – каде што нивото на уништување беше едно од најлошите во Турција – рече дека многу родители избезумено барале исчезнати деца.
„Добиваме низа повици за исчезнати деца“, рече Хатиџе Гоз телефонски од провинцијата Хатај.
„Но, ако детето сè уште не може да зборува, семејството не може да го најде, пренесе Тртворлд.
